ΕΠΙΛΕΞΤΕ ΕΝΟΤΗΤΑΣτήλη Επιστήμη- Ιστορία: "Ο Μποστ και το ζεϊμπέκικο του ντερβίση"...
Εδώ και πάρα πολύ καιρό ήθελα να βρω το χρόνο να μελετήσω τον Μποστ. Ήθελα να συλλέξω όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες για τη ζωή του και για το έργο του. Ήθελα να μπορέσω να αντιληφθώ τον τρόπο σκέψης του και να κατανοήσω τον τρόπο δράσης του, διότι από τα ψήγματα πληροφοριών για κείνον που τυχαία κατά καιρούς συναντούσα, είχα διαισθανθεί ότι κάτι πολύ σπουδαίο και μεγάλο κρυβόταν πίσω από αυτό το όνομα. Ένα όνομα – ψευδώνυμο με το οποίο έγινε γνωστός και που βγαίνει από το επίθετό του. Μποσταντζόγλου Χρύσανθος (Μέντης) ήταν το πλήρες όνομά του. Γεννημένος στην Κωνσταντινούπολη (1918-1995), σύζυγος της Μαρίας Παπαγιαννακοπούλου και πατέρας δυο αγοριών, διακεκριμένων σήμερα στον χώρο τους, του Κώστα (γραφίστας) και του Γιάννη (ηθοποιός).
Αυτήν την περίοδο, λοιπόν, έχει έρθει το πλήρωμα του χρόνου, έχω βρει τον χρόνο και τον μηχανισμό να ερευνήσω αυτήν την πολυσχιδής προσωπικότητα. Όσο πιο πολύ τον μελετώ τόσο πιο πολύ ενθουσιάζομαι και απορροφούμαι στα γραπτά του. Προσπαθώ να δω τον κόσμο και τη ζωή με τα μάτια του, που άλλοτε είναι μάτια παιδιού και άλλοτε ενός βαθιά μορφωμένου ανθρώπου.
Και ξάφνου, συναντώ στην ηλεκτρονική σελίδα του Σπουδαστηρίου Νέου Ελληνισμού, το κείμενο του Μποστ με τον τίτλο: “Μια Νύχτα στον Αιγάλεω”(από τα Πεζά Κείμενα, Ερμής 1998). Το ρουφώ γρήγορα, σχεδόν λαίμαργα. Με έχει παρασύρει, είμαι εκεί με την γυναίκα του και την παρέα τους που συμπεριλαμβάνει την Ειρήνη Παπά και τον Μίκη Θεοδωράκη, ο οποίος μόλις έχει γυρίσει από το Παρίσι. Κάποια στιγμή περνάει ο Νίκος Γκάτσος. Στη σκηνή τραγουδάει ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης και στη σάλα υπάρχουν πολλά και γνωστά ονόματα της τότε υψηλής κοινωνίας. Έχω ζαλιστεί ... Από τον ενθουσιασμό της γραφής του έχω παρασυρθεί τόσο πολύ που το έχω μετατρέψει σε εικόνα, σκηνικό ... Ζωντανό ... Μπροστά μου ... Τόσο άμεσος και δημιουργικός ο τρόπος της γραφής του που νομίζω ότι δεν έχω ξανανιώσει κάτι ανάλογο, διαβάζοντας ένα κείμενο.
Εν τω μεταξύ, ένα στοιχείο στη γραφή του Μποστ, που στην αρχή της ανάγνωσής του με δυσκόλεψε αλλά τώρα το απολαμβάνω, είναι το πάθος του να γράφει επίτηδες ανορθόγραφα και να χρησιμοποιεί στοιχεία της καθαρεύουσας, προκειμένου να την σατιρίσει. Ανακατεύει λόγιες με λαϊκές εκφράσεις, για να διεκτραγωδήσει τον ημιμαθή Έλληνα που προσπαθούσε να χρησιμοποιήσει την καθαρεύουσα, γιατί - κατά δική του ομολογία - την εποχή εκείνη η δημοτική θεωρείτο “ύποπτη”. Δεν είναι όμως αυτό το μοναδικό στοιχείο που κάνει τον Μποστ τόσο ιδιαίτερο. Το έργο του και η πορεία του έχουν να υποδείξουν μια θάλασσα δημιουργίας, φαντασίας και έμπνευσης. Το κάθε βήμα του χαρακτηρίζεται από έναν απαράμιλλο δυναμισμό και μια ορθότητα σκέψης πολύ ξεχωριστή. Έχει τόσα να διδάξει το έργο του ακόμα και σήμερα ή μάλλον περισσότερο σήμερα. Μην διστάσετε να τον αναζητήσετε και να πάρετε κι εσείς λίγη από την κρίση του και τον τρόπο σκέψης και δράσης του.
Στο απόσπασμα όμως από το κείμενο που θα διαβάσετε παρακάτω, δεν στάθηκα τυχαία. Αφενός δεν θα τολμούσα σε ένα άρθρο να στριμώξω να περιγράψω το μεγαλείο του Μποστ. Αφετέρου, με συγκλόνισε τόσο πολύ η περιγραφή και η μεγαλοπρέπεια με την οποία αντιμετωπίζει κάτι τόσο καθημερινό, άλλα συνάμα τόσο σπουδαίο και ποιητικό όσο είναι ο Ζεϊμπέκικος χορός . Σε αυτό το κομμάτι, λύνεται ένα μυστήριο, προβάλλεται η μεγαλοσύνη του απλού λαϊκού ανθρώπου, περιγράφεται η ανδροσύνη και η λεβεντιά που το καθαρό αρσενικό κρύβει μέσα του ή που θα έπρεπε να κρύβει. Την εικόνα αυτού του ντερβίση άντρα και του θεϊκού ζεϊμπέκικου μας φτιάχνει ο Μποστ με αυτό το απόσπασμα από ένα κείμενο γεμάτο περιγραφικές εικόνες από τον χώρο που βρισκόταν και από τις εικόνες που έβλεπε γύρω του με τα ίδια του τα μάτια και που μας μετέφερε με τα μάτια της ψυχής του μέσα από το γραπτό του λόγο.
| Tελείωσε κάποτε η κοπέλλα που κουνιόταν συθέμελη, χειροκρότησε ο κόσμος και εκφωνήθηκε ένα νούμερο. Συγχορδίες Mπαχ ακούστηκαν από τρία μπουζούκια κι ένας άντρας σκεπτικός με ανοιχτό σακκάκι ανήλθεν επί σκηνής. Eίχε ζητήσει Zεϊμπέκικο κι ήρθε να το εκτελέση, να πάνε κάτω τα φαρμάκια και να στενάξη το τσιμέντο της πίστας. H ορχήστρα άρχισε να παίζη. O άντρας, μ' ένα τσιγάρο στο στόμα, έκφραση πικρή και τα μάτια κάτω, στάθηκε στη μέση ακίνητος, σαν για να ισορροπήση, άνοιξε τα χέρια του φτερούγες, σαν το πονεμένο πουλί, κι άρχισε τις φιγούρες του. Ήταν καλός χορευτής. Δεν ήταν "εκ του κόσμου τούτου". Mας είχε γράψει στα παπούτσια του, μας αγνοούσε, μας είχε εξαφανίσει. Xόρευε μονάχα για τον εαυτό του και γι' αυτόν, την ώρα εκείνη μες στο Kέντρο, ήταν αυτός μονάχα κι η ορχήστρα. Άντρας "ντερβίσης" και πολλά βαρύς, που είχε διαφορές με το Θεό και προκαλούσε το Xάρο. Έκανε ο Xάρος να τον πάρη, έκανε κάτι διστακτικά βήματα να τον αποφύγη και τέλος ο άντρας του ξέφευγε, διότι ήτο "πονηρός", το οποίον, πίσω και σ' έφαγα. Tοποθετούσε τον εαυτό του δεξιά, αριστερά, με ψύχραιμες τελετουργικές κινήσεις και προσεκτικά βήματα. Kαμμία του κίνηση δεν ήταν τυχαία. Kάθε του βήμα το ζύγιζε και το μελέταγε επισταμένως, μην πατήση νάρκη. Tο παραμικρόν μπορούσε να του στοιχίση τον Θάνατον. Ήταν "σκάκι των ποδών" και το πράμα ήθελε σκέψη. Όσο σίφουνας και σιμούν ήταν η γυναίκα, τόσο γαλήνιος, ολύμπιος και ατάραχος εκινείτο αυτός. Ήταν το ρελαντί εκείνης σε ανάλυση κινήσεων. Ήτο καθηγητής που εδίδασκε υπαναπτύκτους φοιτητάς: "Έτσι κινούμεν τον πόδα, τώρα κάμπτομεν αυτόν, καθήμεθα ελαφρώς, πολύ ωραία, τώρα εκτινάσσομεν αυτόν, βήμα εμπρός, ολίγον συνωφρυωμένοι, ωπ, ακίνητον το σώμα μας, ευρίσκομεν με νωχελικάς κινήσεις την ισορροπίαν μας, ασχέτως την απολέομεν ή δεν την απολέομεν, και λαμβάνομεν μορφήν πονεμένην και ελαφρώς "σιχτιρισμένην". Λαμπρά. Tο αυτό τώρα. Kαι προσοχή, κύριοι. Oι οφθαλμοί μας, δέον ούτοι, να βλέπωμεν συνεχώς κάτωθεν, δια μίαν ορθήν διδασκαλίαν".
Αυτά πάνω-κάτω εδίδαξεν ο άνθρωπος με τις φτερούγες εκείνο το βράδυ σ' εμάς που καθόμασταν σαν τα μαδημένα κοτόπουλα γύρω και τον παρακολουθούσαμε. Kαι ζηλεύαμε και θέλαμε όλοι νάχαμε τα φτερά τα δικά του και να κάναμε τους αετούς και τους ιέρακας του χορού, όταν παίζεται Xασάπικος, Zεϊμπέκικος, Tσιφτετέλι, ή και ο γρήγορος Xασαποσέρβικος. |
Πηγές:
· http://el.wikipedia.org/wiki/Μποστ
· http://www.snhell.gr/anthology/content.asp?id=37&author_id=30
|
|
|
|
Δεν βρέθηκαν σχόλια. Γίνε ο πρώτος που θα δημοσιεύσει |
